Diz eklemi vücudun en büyük eklemidir. Diz iki eklemden oluşmuştur. Dizdeki bağlar, eklemin hareketinin geniş bir alanda olmasını ve eklemin uygun bir stabilitede kalmasını sağlar. Dizin stabilitesi kemik yapıdan çok diz eklemi çevresinde buluna kaslar, bağlar, eklemi çevreleyen kapsül tarafından sağlanır. Menisküsler, kemiğe bine yükü azaltmada görevlidir. Bu nedenle diz ağrısı eklemin kendinden kaynaklanabildiği gibi, diz çevresi yumuşak dokulardan, menüsküsten Ayrıca başta kalça olmak üzere uzak dokulardan da yansıyan ağrılardan da oluşabilir.
Diz ağrısı birden fazla sebebe dayalı olarak gerçekleşebilir. Bunlar;
- Dejeneratif (kireçlenme) ağrılar: gonartroz, kondromalazi patella.
- İnflamatuar artritler: (Romatoid artrit, JRA,vb)
- Enfeksiyon ajanlarının dize yerleşimi sonucu infeksiyöz artrit: ( tüberküloz, gonokok, vb)
- Hemofilik artrit, nöropatik artrit
- Çevre yumuşak doku tutulumlarına bağlı ağrılar: (bursit, tendinit, vb)
- Travmatik nedenler: kemik kırıkları, eklem çıkıkları menisküs yırtığı, kapsül veya bağ yırtığı
- Gelişimsel nedenler: Patellar yerleşim bozukluğu, Osgood- Schlatter hastalığı
- Tümörler: Primer selim tümörleri :Osteoid osteoma , Primer habis tümörleri : Osteosarkom
- Yansıyan ağrılar: Kalça hastalıkları ,lomber bölge hastalıkları
Kireçlenme, ağırlık taşıyan eklemlerin yaşlanmaya bağlı olarak yozlaşmasıdır. Diz vücudun en fazla ağırlık taşıyan ve dolayısıyla kireçlenmeden en fazla etkilenen eklemlerinden biridir Kireçlenme kıkırdaktan başlar, kıkırdak altındaki kemiği, eklem kapsülünü ve eklem çevresindeki bağları etkiler. Ağrıdan dolayı zamanla kasın kullanılmaması sonucu kas atrofileri gelişir. Diz kireçlenmesi 50 yaşın üzerinde kadınlarda daha sık görülür. Hastalar genellikle kiloludurlar. Ailesinde diz kireçlenmesi olan kişilerde görülme sıklığı daha fazladır. Daha önce geçirilen eklem operasyonları, travmalar, spor yaralanmaları, iltihaplı romatizmalar, doğuştan gelen bazı bozukluklar dizde kireçlenme riskinin artmasına sebep olur. Eklemlerde ağrı ve tutukluk hastalığın ilk belirtisidir. Uzun süre oturup ayağa kalkınca tutukluk nedeni ile yürüme zorlaşabilir. Hastalık ilerledikçe eklem hareketleri kısıtlanır yürümek ve merdiven inip çıkmak zorlaşır. Zaman zaman hareket sırasında eklemlerden ses gelebilir.
Menisküs yırtığı; özellikle sporcularda olmakla birlikte dizi zorlayan hareketler sonucu da oluşabilir. 40 yaşın üzerinde ise yaşın ilerlemesi bağlı olarak oluşan dejenerasyonlar sonucu yırtık oluşabilir. Yırtılma sırasında dizde ani bir ağrı ve ses duyulabilir. Dizde şişlik, takılma, kilitlenme, eklem hareketlerinde kısıtlılık oluşabilir.
Tedavide Neler Yapılmalıdır?
Diz ağrısı nedenleri çok çeşitli olduğu için tedavi nedene yönelik yapılmalıdır. Tedavide amaç; hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak, ağrıyı dindirmek ve hastayı fonksiyonel halde tutmaktır. Akut ağrılarda, buz uygulaması, eklem istirahati önerilir. Ağrı kesiciler, kas gevşeticiler kullanılabilir. Dize sürülen topikal ilaçlar faydalıdır.
Kireçlenmenin fazla ilerlemediği ve kıkırdağın kısmen korunduğu hastalarda kıkırdak besleyici eklem içi enjeksiyonlar yapılabilir. Bu enjeksiyonlar: horoz ibiğinden üretilen hyaluronik asit enjeksiyonları yada kişinin kanından elde edilen PRP( trombositten zengin sıvı) enjeksiyonları şeklindedir. Kıkırdak besleyici ajanlar diz içi enjeksiyonların yanı sıra ağızdan alım şeklinde de kullanılabilir. Eklemde sıvı birikimi varsa sıvı boşaltılmalıdır. Diz kireçlenmesinin alevlenme dönemlerinde diz içi kortizon enjeksiyonu yapılabilir. Diz eklemini stabilize etmek için diz korseleri kullanılabilir. Çeşitli fizik tedavi yöntemleri ve egzersiz uygulamaları tedavide oldukça faydalıdır. Tedavide önemli unsurlardan biri de diz koruma prensiplerinin uygulanmasını ve günde en az iki kez yapılan egzersizlerdir. Bütün bu tedavi metotlarına rağmen hastanın şikayetleri devam ediyorsa cerrahi tedavi metotları uygulanır.
Diz Koruma Prensipleri
- Fazla kilolarınızı veriniz.
- Bir yere otururken ve kalkarken kollarınızdan destek alınız.
- Dizlerinizi fazla kırmamaya çalışın.
- Düzenli yürüyüş yapın.
- Yumuşak tabanlı şok emici özelliği olan ayakkabı giyin.
- Yüksek topuklu ayakkabı giymekten kaçının.
- Bulunduğunuz yerde asansör varsa kullanın.
- Diz egzersizlerini mutlaka yapın.
- Dizlerinizi sert zeminler üzerine koymayın.
Diz Egzersizleri
Egzersiz 1:
Düz bir zemine oturun. Dizlerinizin altına rulo bir havlu koyun. Dizlerinizi aşağı doğru bastırarak 10’a kadar sayın ve bırakın. Bu hareketi 5 kez tekrarlayın ve günde iki kez yapın.
Egzersiz 2:
Dizleriniz arasına bir havlu veya lastik top yerleştirin, baldırınızı ve dizlerinizi sıkın. 10’a kadar sayın ve 5 kez tekrar yapın. Aynı hareketi ters yönde de yapın.
Egzersiz 3:
Düz bir zemine oturun. Dizinizi bükmeden ayakucunuz dışarı bakacak şekilde yerden kaldırın. Diziniz yukarıda iken 10’a kadar sayın. 5 kez tekrarlayın.
Egzersiz 4:
Yüzüstü yere uzanın. Bir bacağınızı dizinizi bükmeden ve kalçanızı fazla zorlamadan yukarı kaldırın. 102a kadar sayın. 5 kez tekrarlayın.
Egzersiz 5:
Sırt üstü yere uzanın. Dizlerinizin altına rulo şekline getirilmiş birkaç havluyu destek olarak koyun. Ayaklarınızı yukarı kaldırırken dizlerinizi desteğe bastırın.
