Fibromiyalji sendromu (FMS), vücutta yaygın ağrı, yorgunluk, halsizlik, tutukluk ve vücudun bazı noktalarında hassas noktalarla karakterize sebebi bilinmeyen eklem dışı romatizmal hastalıktır. Uzun süreli ağrı ve özürlülüğe yol açan hastalıklar arasında fibromiyalji sendromu iş gücü kaybı açısından ön sıralarda yer almaktadır. 25-55 yaşlarında ve kadınlarda daha sık olmakla birlikte hastalık erkeklerde de görülür. Çocukluk döneminde de görülebilmektedir. Eğitim düzeyi ve ekonomik düzeyi ortalamanın üzerinde olan kişilerde daha sık görülmektedir.
Fibromiyalji Sebepleri Nelerdir?
Hastalığın sebebi çok iyi bilinmemektedir. Uyku bozuklukları, düşme ya da motorlu araç kazası gibi büyük fiziksel travmalar, bir yakının kaybedilmesi gibi ruhsal travmalar, bazı viral hastalıklar, romatoid artrit, ankilozan spondilit gibi bazı romatizmal hastalıklar hastalığın oluşmasını tetikleyen faktörlerdir. Hastalığı olan kişilerin birinci derece yakınlarında hastalığın görülme sıklığı artar. Periferik ve/veya santral ağrı mekanizmalarına etki eden genetik faktörlerin FM’li hastalar tarafından hissedilen yaygın ve kronik ağrıyı ortaya çıkardığı ileri sürülmektedir.
Fibromiyalji Belirtileri Nelerdir?
Ağrı, yaygındır. Fakat sıklıkla ağrılar, vücudun daha çok kullanılan boyun ve bel bölgesinde daha yoğun hissedilir. Omuz, dirsek, diz ve ellerde de ağrı olabilir. Hastalar vücudunun bir tarafının diğer taraftan daha çok ağrıdığını ifade ederler. Hasta, el ve ayaklarının şiş olduğundan yakınabilir. Ancak şişlik sıklıkla saptanamaz. Uyku bozukluğu, sabahları yorgun kalkma, karın ve göğüs ağrısı, ellerde uyuşma, kabızlık, ishal, mide ağrısı, adet dönemlerinde ağrı, nefes almada zorlanma ve çok çabuk sinirlenme gibi bulgular da hastalığa eşlik eder. % 50 hastada gerilim tipi baş ağrısı vardır. Sık idrara çıkma ve acil idrar yapma isteği sık görülen şikayetlerdir. FMS’de çene eklemi ağrıları, kramplar ve kulak çınlamaları olabilir. %25 hastada depresyon ve benzeri şikayetler bulunur.
Fibromiyalji Nasıl Teşhis Edilir?
Fibromiyalji teşhisinin konulması çok da kolay değildir; çünkü hastalığa özgü bir laboratuvar testi yoktur. Ancak altta yatan başka hastalıklara da eşlik edebilir (romatoid artrit, lupus gibi). Bu nedenle biyokimya ve kan tahlilleri istenmeli ve tiroid fonksiyon testleri yaptırılmalıdır. Tetkikler altta yatan bir hastalık yok ise genellikle normal olarak bulunur. Radyolojik tetkikler diğer hastalıkları (bel-boyun fıtığı, artritler) dışlamak için yapılabilir. En az 3 aydır devam eden yaygın ağrı olması ve vücudun belli bölgelerine (önceden tanımlanmış 18 hassas nokta) bası uygulandığında 11 bölgede ağrının tespit edilmesi tanı koydurucudur.
Fibromiyalji Hangi Hastalıklarla Birlikte Görülür?
- Kronik yorgunluk sendromu
- Migren ve gerilim tipi baş ağrısı
- Huzursuz bacak sendromu
- İrritabl barsak sendromu (kolit)
- Depresyon
- Myofasial ağrı sendromu
- Hipotroidi (triod bezi fonksiyon bozukluğu)
- Diğer romatizmal hastalıklar (romatoid artrit, lupus vb).
Fibromiyalji Hastalığını arttıran ve azaltan faktörler
Yorgunluk, yüksek çalışma temposu, psikolojik gerginlik, gripal enfeksiyonlar, gürültü, uzun süre oturma ya da uzun süre ayakta durma, tekrarlayan hareketler şikayetleri artarır. İklimin FMS gelişiminde etkisi yoktur, ancak soğuk ve nemli hava fibromiyalji sendromunda şikayetleri artırır. Sıcak ve kuru hava, masaj ve yapılan spor aktiviteleri ve tatil yapmakla semptomlarda azalma görülür.
Fibromiyalji Tedavisi
Hastaya hastalığının “gerçek ve objektif bir hastalık” olduğunu, ancak şekil bozucu veya hayatı tehdit eden bir hastalık olmadığı anlatılmalıdır. Tedavini uzun sürebileceği ve bulgularda belirgin düzelme olana kadar hekim kontrolü gerektiği anlatılmalıdır.
FM’de kullanılan ilaçlar, ağrıyı azaltmak, yorgunluğu gidermek, uykuyu düzenlemek ve depresyonu tedavi etmek amacıyla kullanılır. Bu amaçla başta antidepresanlar ve ağrı kesiciler olmak üzere uyku düzenleyiciler ve kas gevşetici ilaçlar kullanılır. Bunu dışında hassas noktalar üzerine lokal enjeksiyonlar da yapılabilir. Ayrıca hastaya majör ozon tedavisi yada ağrıyan noktalara lokal ozon uygulaması da faydalı olur.
Egzersiz, FMS’de tedavi ve korunma yöntemidir. Özellikle gevşeme egzersizleri, germe egzersizleri, kardiovasküler kondüsyon egzersizleri, düşük yoğunlukta yürüyüş, yüzme ve bisiklete binme, su aerobiği gibi aktiviteler faydalıdır.
Yatmadan önce uykuyu etkileyecek alkol, sigara, çay, kola, kahve gibi maddeleri alınmamaları önerilmelidir.
Fizik tedavi uygulamalarında ise sıcak uygulama, derin ısıtıcılar ve ağrı kesici özelliği olan elektriksel stimülasyon ve masaj ile olumlu sonuçlar alınmaktadır.
